เราเคยพูดเล่นว่า พ่อของเราเป็นต้นไม้เงิน ไม่ต้องออมเงินหรือหาเงินหรอก ถ้าอยากได้ของเล่นสักชิ้นนะ ก็แค่ไปเขย่าต้นไม้เงินสูงใหญ่ต้นนี้ และแน่นอน ความจริงก็คือ เงินไม่ได้งอกออกมาจากต้นไม้

และอีกอย่างที่เป็นเรื่องจริงเหมือนกันก็คือ เด็กต้องเรียนรู้ความสำคัญของการออมเงิน คุณค่าของการบากบั่นทำงาน และผลที่เกิดจากการตอบแทนสังคม ยิ่งไปกว่านั้น ในโลกที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอน มันยิ่งจำเป็นมากขึ้นเรื่อยๆ ที่เราต้องสอนลูกให้รู้ถึงอำนาจและคุณค่าที่แท้จริงของเงิน

แต่จะเริ่มตรงไหนดีล่ะ ลูกจะเข้าใจแนวคิดเรื่องเงินไหม แล้วจะทำยังไงเพื่อปลูกฝังนิสัยดีๆ ที่ลูกสามารถนำไปใช้ได้ตลอดชีวิตล่ะ

ก่อนอื่นเลย เรามีข่าวดีมากบอก คุณเองน่าจะเริ่มต้นได้สวยแล้วนะ ในการศึกษาเกี่ยวกับการสอนลูกเรื่องเงินในเอเชีย ที่จัดทำโดยอีสต์สปริง อินเวสต์เมนต์ส ซึ่งสำรวจพ่อแม่ผู้ปกครองในเก้าประเทศกลุ่มอาเซียน พบว่าพ่อแม่ผู้ปกครอง 95% เชื่อว่าการสอนลูกเรื่องเงิน ซึ่งคือการสอนให้ลูกรู้จักใช้เงินและจัดการเงินนั้น เป็นสิ่งที่สำคัญมากๆ

พ่อแม่ผู้ปกครองแต่ละคนอาจจะมีรูปแบบการสื่อสารเรื่องนี้ที่ไม่เหมือนกัน หรือก็คือการสอนลูกเรื่องเงินที่ไม่เหมือนกันนั่นแหละ แต่นี่เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งเลย ในฐานะที่พ่อแม่ผู้ปกครองคือบุคคลต้นแบบคนแรกของลูก

โดยทั่วไปแล้ว พ่อแม่ผู้ปกครองในเอเชีย (จำนวน 65% ของผู้ที่ตอบแบบสอบถาม) สอนลูกเรื่องเงินตอนอายุสิบขวบหรือน้อยกว่านั้น ซึ่งเกิดขึ้นพร้อมกับตอนที่ลูกเริ่มไปโรงเรียนและการจัดการการเงินกลายเป็นสิ่งสำคัญ

แต่จริงๆ แล้ว ถ้าถามว่า “ควรสอนลูกตอนไหนดีล่ะ” ก็ขอตอบแบบง่ายๆ เลยว่า “ยิ่งสอนได้เร็วก็ยิ่งดี” เด็กอายุสามถึงห้าขวบสามารถเรียนรู้เรื่องพื้นฐานเกี่ยวกับเงิน และคุณอาจจะทึ่งที่เห็นว่าลูกเข้าใจได้มากแค่ไหน

จากงานวิจัยของมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ที่จัดทำโดยมันนีแอดไวซ์เซอร์วิซของสหราชอาณาจักร นิสัยทางการเงินถูกสร้างขึ้นตั้งแต่อายุเจ็ดขวบ

ก่อนคุณจะบอกรายละเอียดที่ซับซ้อนของพอร์ตการลงทุนให้ลูกตัวน้อยฟัง จุดเริ่มต้นที่ดีก็คือกระปุกออมสินน่ารักหรือขวดโหลสำหรับเงินออม ผลสำรวจการสอนลูกเรื่องเงินชี้ว่า มีพ่อแม่ผู้ปกครองในเอเชียทำแบบนี้แล้ว 47%

ในขณะที่ลูกยังเด็ก บทเรียนที่คุณอยากให้ลูกเรียนรู้ก็คือ ให้ลูกรู้ว่าเงินเป็นสิ่งที่ดีและมีประโยชน์ และนั่นเป็นเหตุผลให้คิดก่อนที่จะซื้อของ

ในการสอนเรื่องนี้ คุณอาจจะต้องปรับเปลี่ยนกระปุกออมสินให้มันดูทันสมัยสักหน่อยนะ โดยให้มีขวดโหลสามอันแทน แล้วให้ลูกเขียนแปะแต่ละใบว่า “อดออม” “ใช้จ่าย” และ “แบ่งปัน”

ขวดที่เขียนว่า “อดออม” จะสอนให้ลูกรู้ว่าการออมเงินนั้นสนุกและคุ้มค่า เมื่อเทียบกับการเอาเงินทั้งหมดไปซื้อของเล่นและไอศกรีม ซึ่งเรื่องนี้ก็เป็นปัญหาสำหรับผู้ใหญ่เหมือนกันนะ

ขวดโหลที่เขียนว่า “ใช้จ่าย” เป็นสิ่งที่สอนลูกให้รู้จักอำนาจของเงิน เมื่อลูกรู้ว่าเงินมีอำนาจที่สามารถตอบโจทย์ความต้องการและความจำเป็น ลูกก็จะเรียนรู้ว่าเงินมีประโยชน์แค่ไหน

ท้ายที่สุด ขวดโหลที่เขียนว่า “แบ่งปัน” ขวดนี้ทำให้ลูกเรียนรู้บทเรียนสำคัญ อย่างเช่น ตำแหน่งแห่งหนของตัวเองในชุมชน หรือบ่อยครั้งก็จะเรียนรู้ว่า ยิ่งให้ก็ยิ่งได้

ขวดโหลทั้งสามเป็นแค่จุดเริ่มต้น ยังมีอีกหลายทางเพื่อสอนลูกเรื่องเงิน ถ้าคุณสามารถทำเรื่องเงินให้เป็นสิ่งปกติในชีวิตของลูกได้ มันจะเป็นประโยชน์กับทั้งลูกและตัตวคุณในอนาคต เหมือนกับการลงทุนอย่างชาญฉลาดเลย

ช่วงทารกและช่วงอนุบาล

ช่วงประถมฯ

และยิ่งไปกว่านั้น

บทเรียนเรื่องเงินสามารถเริ่มตอนลูกยังเล็กมากๆ ได้ และควรจะพัฒนาไปตามระดับวุฒิภาวะของลูก จากการสั่งสอนอย่างสม่ำเสมอของคุณ ลูกของคุณจะได้เรียนรู้วิธีที่เหมาะสมในการจัดการเงิน และพร้อมสำหรับชีวิตในวัยผู้ใหญ่

6.ไม่คุยเรื่องเงินเลย

พ่อแม่ผู้ปกครองบางคนเลือกที่จะไม่คุยเรื่องเงินกับลูกเลย

สิ่งที่ลูกได้ยิน

ถ้าคุณไม่พูดอะไรเลย ลูกคุณก็จะถูกปล่อยให้ตีความเอาเองว่ามันหมายความว่ายังไง ลูกอาจจะมีความคิดและค่านิยมผิดๆ ซึ่งอาจจะส่งผลต่อมุมมองและวิธีจัดการเงินเมื่อลูกโตเป็นผู้ใหญ่

คุณควรพูดอะไรแทน

เมื่อไม่พูดเรื่องเงินกับลูก ผลลัพธ์แบบที่เลวร้ายน้อยที่สุดก็คือ ถือว่าพลาดโอกาสสอนลูกในเรื่องที่สำคัญ ส่วนแบบที่เลวร้ายที่สุดคือ มันอาจจะทำให้มีค่านิยมผิดๆ เกี่ยวกับเงิน ดังนั้นให้คุณใช้เวลาสอนลูกเรื่องเงินโดยใช้คำพูดที่เหมาะสมและเป็นตัวอย่างที่ดีให้ลูก การทำแบบนี้จะช่วยให้ลูกมีค่านิยมที่ดีและเป็นบทเรียนที่นำไปใช้ได้จริงตลอดชีวิต