วัดค่า ‘Alpha’ จากกระแสการเสนอขายหุ้นที่กำลังขยายตัวในเอเชีย

ตลาดตราสารทุนมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ โดยข้อมูล ณ เดือนมิถุนายน 2023 ตลาดหุ้นสหรัฐถือเป็นตลาดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกหากวัดจากมูลค่าหุ้นตามราคาตลาด ด้วยสัดส่วน 43% ของมูลค่าตลาดรวมทั่วโลก ตามมาด้วยยุโรป (11%) จีน (~11%) และญี่ปุ่น (5%)¹

เศรษฐกิจเอเชียมีพัฒนาการและขยายตัวอย่างต่อเนื่อง เช่นเดียวกับตลาดหุ้นซึ่งมีระดับการพัฒนาที่เพิ่มขึ้นเช่นกัน หากดูในปี 2010 มูลค่าหลักทรัพย์รวมของตลาดหุ้นหลักๆ ในเอเชียมีมูลค่าเกือบ 15 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ และเพิ่มขึ้นสองเท่าเป็น 30 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2022 ดังแสดงในรูปที่ 1 และที่สำคัญกว่านั้น เม็ดเงินจากการเสนอขายหุ้นต่อประชาชนครั้งแรกในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ("IPO") ก็ขึ้นแซงหน้าทวีปอเมริกาในปี 2022 เป็นครั้งแรกนับตั้งแต่ปี 2018 โดยมีการเสนอขายหุ้นแบบ IPO จำนวน 802 ครั้ง ระดมทุนได้ 108 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ อย่างไรก็ตาม จากการคาดการณ์ว่าเอเชียจะคิดเป็นสัดส่วนที่สูงกว่า 40% ของ GDP รวมทั่วโลกภายในปี 20302 ตลาดทุนของภูมิภาคจึงจำเป็นต้องขยายและพัฒนาเพิ่มเติมเพื่อรองรับการเติบโตต่อไปในระยะยาว

ที่มา : CEIC, NSE ธ.ค. 2022

ภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกมีสัดส่วนการจัดทำดีล IPO สูงที่สุดในโลก ดังแสดงในรูปที่ 2 แม้ว่าตลาดภูมิภาคจะคิดเป็นสัดส่วนที่ต่ำกว่า 20% ในดัชนี MSCI All Country World โดยในระหว่างปี 2007 ถึง 2022 มีการเสนอขายหุ้น IPO มากกว่า 1,180 ครั้ง และในช่วงครึ่งแรกของปี 2023 เอเชียแปซิฟิกก็ยังคงเป็นผู้นำในด้านปริมาณและมูลค่า IPO อย่างไรก็ตาม ความไม่แน่นอนเกี่ยวกับอัตราดอกเบี้ยและภาวะเศรษฐกิจส่งผลให้จำนวนการเสนอขายหุ้น IPO ลดลง 2% เมื่อเทียบกับครึ่งแรกของปี 2022 โดยครึ่งหนึ่งของ IPO ทั่วโลกซึ่งอยู่ใน 10 อันดับแรกนั้นมาจากจีน (รวมมาเก๊าและไต้หวัน) และอีก 1 รายการมาจากญี่ปุ่น ซึ่งหากพิจารณาเป็นรายเซ็กเตอร์พบว่าผู้ออกเสนอขายหุ้นส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มเทคโนโลยี กลุ่มกิจการอุตสาหกรรม และวัสดุ3

ที่มา: Eastspring Investments (Singapore) Limited; ข้อมูลทั้งหมดอ้างอิงถึงสัดส่วน (เปอร์เซ็นต์) ของภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ไม่รวมญี่ปุ่น; MSCI ACWI Index คือดัชนีตลาดหุ้นโลกจัดทำโดย MSCI เพื่อสะท้อนถึงกลุ่มหุ้นขนาดใหญ่และกลางในตลาดพัฒนาแล้ว 23 แห่ง และตลาดเกิดใหม่ 24 แห่ง ข้อมูล ณ วันที่ 31 ต.ค. 2022; ข้อมูล IPO มาจาก JP Morgan ปี 2022; ข้อมูล World Bank FDI inflow ตั้งแต่ปี 2017 ถึง 2021; ข้อมูลผู้ใช้อินเตอร์เน็ตจาก Statista ปี 2022; “WIPO World Intellectual Property Indicators 2022”, ข้อมูลการยื่นจดสิทธิบัตรปี 2021

ในขณะเดียวกัน อินเดียมีจำนวนดีล IPO ใหม่ 80 รายการ ซึ่งได้รับแรงหนุนจากวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมที่นำหุ้นออกเสนอขายในตลาด เพิ่มขึ้น 33% จากช่วงครึ่งแรกของปี 2022 อินเดียยังคงมีสัดส่วน IPO เมื่อเทียบกับตลาดรวมทั่วโลกเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และปัจจุบันมีสัดส่วนประมาณ 13% ของจำนวนดีล IPO ทั่วโลก แต่สิ่งที่น่าสนใจคือภูมิภาคอาเซียนก็มีการออกเสนอขายหุ้นเพิ่มขึ้นด้วยเช่นกัน โดยการเสนอขายหุ้น IPO ในช่วงครึ่งแรกของปี 2023 มีมากกว่าในช่วงห้าปีก่อนหน้า โดยมีอินโดนีเซียเป็นดาวเด่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มวัสดุ ซึ่งเป็นไปตามกระแสการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสีเขียว จนสามารถก้าวออกมาอยู่ในแถวหน้าสำหรับกิจกรรมการระดมทุนในตลาด

สิ่งสำคัญที่ควรทราบคือภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ไม่รวมญี่ปุ่น มีการเกิดขึ้นของดีล IPO อย่างต่อเนื่องในหลายๆ รอบของวัฏจักรเศรษฐกิจ ทำให้ผู้ลงทุนมีประสบการณ์กับกลุ่มอุตสาหกรรมและประเทศต่างๆ ที่หลากหลาย ดังแสดงในรูปที่ 3 นอกจากนี้ แม้ว่าในปีที่มีดีล IPO น้อยลง แต่ก็พบว่ายังมีการออกเสนอขายหุ้นภายหลัง IPO หรือ follow-on offering และการระดมทุนที่มุ่งเฉพาะกลุ่มผู้ลงทุนอย่างต่อเนื่อง

ที่มา: Eastspring Investments ( Singapore) Limited ข้อมูล IPO ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2007 ถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2022 โดยใช้ข้อมูลของ Bloomberg ข้อมูลไม่รวม IPO ของหุ้น A-share เนื่องจากข้อจำกัดในการเข้าถึงตลาดผ่าน Stock Connect สำหรับการเสนอขายหุ้นต่อประชาชนทั่วไปครั้งแรก ข้อมูลครอบคลุมเฉพาะ IPO ของหุ้นที่มีมูลค่าตลาดอย่างน้อย 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และมีมูลค่าการซื้อขายเฉลี่ย 3 เดือนที่ 0.8 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อวัน

แม้ว่าการเสนอขายหุ้น IPO จะถือเป็นเหตุการณ์สำคัญสำหรับทั้งองค์กรและผู้ลงทุนในการเข้าถึงตลาดทุน แต่ยังมีรูปแบบการเสนอขายหุ้นที่ให้โอกาสในการเข้าถึงในลักษณะคล้ายๆ กัน ตัวอย่างเช่น บริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์สามารถกลับมาพึ่งตลาดโดยดำเนินการผ่าน follow-on offerings เมื่อต้องการเงินทุนก้อนหลักไปใช้ในการลงทุน นอกจากนี้ ยังมีการซื้อขายแบบ Block trades ซึ่งเป็นวิธีที่ดำเนินการโดยผู้ลงทุนสถาบันขนาดใหญ่ เพื่อซื้อหรือจำหน่ายหุ้นของบริษัทจดทะเบียน และการซื้อขายเหล่านี้ก็มักจะได้รับส่วนลดที่น่าดึงดูด

ในช่วงระหว่างปี 2007 ถึง 2022 พบว่าการเสนอขายหุ้นแบบ follow-ons และ blocks เกิดขึ้นโดยเฉลี่ย 309 รายการ ดังแสดงในรูปที่ 4 และหากไม่คำนึงถึงวัฏจักรของตลาด จะแสดงให้เห็นถึงความต่อเนื่องของการเกิดธุรกรรมเหล่านี้ในตลาดนับตั้งแต่ระดับต่ำสุดที่ 105 รายการในปี 2008 ไปจนถึงระดับสูงสุดที่ 491 รายการในปี 2021

ที่มา: Eastspring Investments ( Singapore) Limited ข้อมูลเกี่ยวกับการเสนอขายหุ้นแบบ follows-on และ blocks มาจากฐานข้อมูลของ Dealogic จนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2022 โดยเป็นธุรกรรมตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2007 ถึง 31 ธันวาคม 2022 การเสนอขายหุ้นแบบ follows-on จะรวมถึง Primary Offerings อย่างเช่น Equity follow-ons, Rights Offerings และ Topups ในขณะที่การเสนอขายแบบ blocks จะรวมถึงการขายในตลาดรองโดยผู้ถือหุ้นเดิม (โดยจ้างคนกลางบุคคลที่สาม เช่น investment bank และดำเนินการเสนอขายแบบ block พร้อมเงื่อนไขนำเสนอผู้ลงทุน) ข้อมูลได้รับการคัดกรองมาเฉพาะกลุ่มหุ้นในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ไม่รวมญี่ปุ่น

การมีส่วนร่วมที่เพิ่มขึ้นของผู้ลงทุนรายย่อยเป็นอีกหนึ่งเทรนด์ที่เกิดขึ้นมาได้ระยะหนึ่งแล้ว ส่วนหนึ่งมาจากการเปิดตัวโซลูชั่นที่เป็นเทคโนโลยีทางการเงิน ทั้งนี้ แพลตฟอร์มการลงทุนออนไลน์ robo-advisor และนวัตกรรมดิจิทัลอื่นๆ ต่างช่วยให้ผู้ลงทุนรายย่อยสามารถเข้าถึงช่องทางการซื้อขายและมีส่วนร่วมในตลาดได้ง่ายขึ้น ผู้ลงทุนรายย่อยในปัจจุบันมักมีธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับเรื่องการเงินมากขึ้นและมีแรงจูงใจที่จะเพิ่มความมั่งคั่งเพื่อให้บรรลุเป้าหมายทางการเงินของตน ความมั่งคั่งที่เพิ่มขึ้นถือเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ช่วยกระตุ้นแนวโน้มการลงทุนของรายย่อย โดยจำนวนชนชั้นกลางที่เพิ่มขึ้นของเอเชียก็ช่วยสนับสนุนพัฒนาการในด้านนี้เช่นกัน

จากข้อมูลในอดีต IPO ยังคงดึงดูดผู้ลงทุนรายย่อยด้วยเช่นกันเนื่องจากมีศักยภาพในการสร้างผลตอบแทนส่วนเพิ่มหรือค่าอัลฟ่า การวิเคราะห์ของเราแสดงให้เห็นว่า IPO ที่เกิดขึ้นในอดีตชี้ให้เห็นถึงผลตอบแทนส่วนเกินที่เป็นบวกมากกว่าตลาด โดยการวิเคราะห์ “การพุ่งทะยานของหุ้น IPO ในการเทรดวันแรก” แสดงให้เห็นผลตอบแทนส่วนเกินในวันแรกที่เป็นบวกอย่างต่อเนื่องย้อนหลัง 15 ปี ดังแสดงในรูปที่ 5 และเรายังเห็นภาพที่คล้ายกันเมื่อพิจารณาถึงผลตอบแทนส่วนเกินในระยะยาวจากการออกเสนอขายหุ้น IPO ในตลาดเดียวกัน มีประเด็นที่ควรทราบก็คือผู้ลงทุนรายย่อยมักจะไม่สามารถมีส่วนร่วมในการเสนอขายหุ้น IPO โดยตรงในตลาดนอกประเทศของตนได้ ซึ่งวิธีหนึ่งในการหลีกเลี่ยงอุปสรรคข้อนี้ก็คือการลงทุนในกองทุนรวมที่สามารถเข้าถึงเหตุการณ์ในตลาดทุนได้ทั่วทุกภูมิภาค

ที่มา: Eastspring Investments ( Singapore) Limited ; IPO คือการเสนอขายหุ้นแก่ประชาชนทั่วไปครั้งแรก *ข้อมูล IPO ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2007 ถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2022 ไม่รวม IPO ของหุ้น A-share ของจีนเนื่องจากข้อจำกัดในการเข้าถึงตลาดผ่าน Stock Connect สำหรับการเสนอขายหุ้นต่อประชาชนทั่วไปครั้งแรก ดัชนีที่ใช้คือ MSCI Asia Pacific ex Japan Index ผลตอบแทนที่แสดงเป็นผลตอบแทนเฉลี่ยแบบปรับค่าดัชนี โดยใช้ข้อมูลของ Bloomberg ซึ่งได้รับการคัดกรองมาเฉพาะบริษัทที่มีมูลค่าตลาดอย่างน้อย 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐในวันเข้าจดทะเบียนในตลาด ทั้งนี้ ผลตอบแทนของ IPO ที่ผ่านมาไม่จำเป็นต้องบ่งชี้ถึงผลตอบแทนในอนาคต

เอเชียยังคงเป็นภูมิภาคที่มีการเติบโตสูง นำโดยสองประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่ที่ใหญ่ที่สุดได้แก่ จีนและอินเดีย ความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วส่งผลให้ทั้งสองประเทศนี้มีน้ำหนักเพิ่มขึ้นในดัชนีภูมิภาค ซึ่งแนวโน้มดังกล่าวคาดว่าจะดำเนินต่อไปในระยะกลาง โดยได้รับแรงหนุนจากการนำหุ้น A-share เข้ามารวมเพิ่มเติม (จีน) และธุรกรรมในตลาดทุนที่เพิ่มขึ้นในทั้งสองตลาด

นอกจากทั้งสองประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่นี้แล้ว ประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคก็ยังมีลักษณะการเติบโตที่น่าดึงดูดเช่นกันซึ่งจะช่วยสนับสนุนการทำดีลในตลาดมากยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น การที่มีผู้บริโภคในเขตเมืองและชนชั้นกลางเพิ่มขึ้นในภูมิภาคจะกระตุ้นการเสนอขายหุ้น IPO มากขึ้นในเซ็กเตอร์ที่เกี่ยวข้องกับความต้องการของผู้บริโภค อาทิ โครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล เทคโนโลยี และฟินเทค ในขณะเดียวกัน การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกำลังเร่งการเปลี่ยนไปสู่พลังงานหมุนเวียน การเปลี่ยนแปลงด้านพลังงานกำลังทำให้เกิดภาวะหยุดชะงักครั้งใหญ่หรือดิสรัปชั่นในบางเซ็กเตอร์ ส่งผลให้เกิดโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ และหากดูในสิ่งที่เกิดขึ้นแล้ว พบว่าผลงานที่โดดเด่นของการเสนอขายหุ้น IPO ของอินโดนีเซียจนถึงปัจจุบันได้รับแรงหนุนจากการเป็นแหล่งโลหะสำหรับแบตเตอรี่ที่มีมากเพียงพอ ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อยานยนต์ไฟฟ้า

เหตุผลสำคัญบางประการในการตัดสินใจเข้าจดทะเบียนและซื้อขายในตลาดนั้นได้แก่ ต้นทุน สภาพคล่อง และกฎเกณฑ์ในการเข้าจดทะเบียน ด้วยเหตุนี้ ตลาดหุ้นเอเชียจึงใช้นโยบายสนับสนุนเพื่ออำนวยความสะดวกในการเข้าถึงตลาด ของทั้งผู้ออกเสนอขายหุ้นและผู้ลงทุน ยกตัวอย่างเช่น หน่วยงานกำกับดูแลตลาดทุนของอินเดียได้เสนอให้ลดระยะเวลาการเสนอขายหุ้น IPO จากหกวันเหลือเพียงสามวัน ในทำนองเดียวกัน ในฝั่งจีนก็ได้ประกาศผ่อนคลายกฎเกณฑ์สำหรับการจดทะเบียน IPO ซึ่งน่าจะช่วยเร่งกระบวนการเข้าจดทะเบียนและการระดมทุนของบริษัท และเมื่อเร็ว ๆ นี้ ตลาดหุ้นฮ่องกงและปักกิ่งได้ตกลงที่จะอนุญาตให้บริษัทที่มีคุณสมบัติเหมาะสมสามารถยื่นขอจดทะเบียนในสองตลาดพร้อมกันได้หรือ dual listing

หากมองไปข้างหน้า ความต้องการใช้จ่ายด้านทุนของภูมิภาคกำลังเพิ่มขึ้นเนื่องจากการขยายตัวของจำนวนประชากร การลงทุนเพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการปรับเปลี่ยนภายในระบบนิเวศห่วงโซ่อุปทานทั่วโลก การเพิ่มขึ้นของการใช้จ่ายด้านทุนจะส่งผลให้เกิดดีลในตลาดทุนเพิ่มขึ้น ตลาดการเงินของภูมิภาคจะมีบทบาทสำคัญในการเป็นแหล่งทุนเพื่อตอบสนองความต้องการเหล่านี้และจัดสรรเงินทุนไปให้กับโครงการที่ดำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ การที่ผู้ลงทุนคาดการณ์ว่าแนวโน้มการปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยจะสิ้นสุดลง เงื่อนไขต่างๆ จึงน่าจะเอื้อต่อตลาดที่มีความแข็งแกร่งมากกว่า ด้วยการออกเสนอขายหุ้นทั้งแบบ primary และ secondary offerings ที่จะมีมากขึ้นในปีถัดๆ ไป