Quant investing ในเอเชีย : กลยุทธ์ความผันผวนต่ำที่ช่วยปกป้องและเสริมความแกร่งให้กับพอร์ต

กลยุทธ์เชิงปริมาณหรือ Quant strategies มักได้รับความสนใจจากแนวทางการลงทุนที่มีโครงสร้าง แบบเป็นระบบ และสามารถดำเนินการซ้ำได้ ซึ่งการขจัดอคติทางพฤติกรรมและอาศัยหลักฐานที่เกิดขึ้นจริงจากข้อมูลจำนวนมาก ทำให้การลงทุนเชิงปริมาณจะไม่ถูกบดบังด้วยความลำเอียงของมนุษย์และความชอบส่วนบุคคล

ทั้งนี้ ผู้เล่นในตลาดที่ไม่ได้อิงกับการลงทุนเชิงปริมาณได้ชี้ถึงประเด็นที่ว่ากลยุทธ์เหล่านี้อาศัยข้อมูลในอดีตซึ่งอาจไม่ได้จัดเตรียมแบบจำลองเชิงปริมาณให้มีความรวดเร็วเพียงพอในการคาดการณ์และปรับให้เข้ากับเหตุการณ์ของตลาดในอนาคต ซึ่ง COVID-19 ถือเป็นตัวอย่างในกรณีนี้ อย่างไรก็ตาม มีข้อมูลที่แสดงให้เห็นว่ากลยุทธ์เชิงปริมาณที่มีความผันผวนต่ำ ("low vol") สามารถส่งมอบสิ่งที่มุ่งหวังได้ นั่นคือการให้ผลตอบแทนที่มั่นคงกว่าตลาดแม้ในช่วงที่เกิดภาวะการปรับตัวลงอย่างรุนแรงจาก COVID และการกลับมาฟื้นตัวของตลาดถัดจากนั้น

สายพันธุ์ delta ของ COVID ที่ระบาดมากขึ้นในเอเชียเมื่อปี 2021 ส่งผลให้ดัชนีความผันผวนขั้นต่ำของ MSCI เอเชียไม่รวมญี่ปุ่น (MSCI Asia ex Japan Minimum Volatility Index) ปรับตัวลดลง 5% ในระหว่างวันที่ 18 มีนาคมถึง 20 สิงหาคม ในขณะที่ดัชนี MSCI เอเชียไม่รวมญี่ปุ่น ซึ่งเป็นดัชนีที่ครอบคลุมหุ้นมากกว่าได้ปรับตัวลดลง 10.7%1 รูปแบบความเคลื่อนไหวนี้ได้แสดงให้เห็นซ้ำๆ ตลอดทั้งปีในแต่ละรอบที่ตลาดปรับฐานจากจุดสูงสุดสู่จุดต่ำสุด (drawdown)

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ความผันผวนของตลาดที่รุนแรงกว่าเดิมได้เกิดขึ้นบ่อยครั้ง ซึ่งเป็นการปรับฐานอย่างรวดเร็วและร่วงลงลึกอยู่หลายรอบ เหตุการณ์เหล่านี้อาจเกิดขึ้นได้โดยไม่มีสัญญาณเตือนล่วงหน้ามากนัก ทั้งนี้ ความคาดหวังของตลาดเกี่ยวกับความผันผวนเพิ่มขึ้นอย่างมากในเดือนมีนาคม 2020 และยังคงอยู่ที่ระดับที่สูงกว่าที่เราเคยเห็นมาเกือบตลอดทศวรรษที่ผ่านมา ซึ่งเริ่มมาจากความไม่แน่นอนที่เกี่ยวกับการฟื้นตัวภายหลังการแพร่ระบาดของ COVID ดูรูปที่ 1

ส่วนปัจจัยอื่นๆ ที่ก่อให้เกิดความผันผวนของตลาดในช่วงที่ผ่านมาได้แก่ การหยุดชะงักของห่วงโซ่อุปทานทั่วโลก ความซบเซาของตลาดอสังหาริมทรัพย์ในจีน นโยบายการเงินที่เข้มงวดของเฟดในสหรัฐ ราคาที่พุ่งสูงขึ้นของสินค้าโภคภัณฑ์ อาหาร และพลังงาน และเหตุการณ์เมื่อเร็วๆ นี้นั่นคือวิกฤตรัสเซีย-ยูเครน

รูปที่ 1: ความผันผวนพุ่งสูงขึ้นนับตั้งแต่เดือนมีนาคม 2020

ในปี 2019 พบว่ามีทั้งหมด 42 วันที่ดัชนี MSCI เอเชียแปซิฟิก ไม่รวมญี่ปุ่น แกว่งตัวเกินกว่า 1% ก่อนมาในปี 2020 ตัวเลขดังกล่าวก็เพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัวมาอยู่ที่ 86 วัน จนมาถึงไตรมาสแรกของปี 2022 ซึ่งจำนวนวันที่มีการแกว่งตัวเกินระดับดังกล่าวได้เกิดขึ้นแล้ว 25 วัน²

ความผันผวนที่เกิดขึ้นดังกล่าว ผู้ลงทุนที่ไม่สามารถทนต่อความเสียหายจากการปรับฐานของตลาดได้ก็อาจตัดสินใจออกจากตลาดทันทีในช่วงเวลาที่ย่ำแย่ที่สุด จึงอาจพลาดโอกาสเมื่อตลาดเกิดการดีดตัวกลับขึ้นอย่างมาก กลยุทธ์ผันผวนต่ำได้เข้ามาช่วยลดความสูญเสีย โดยปรับตัวลดลงน้อยในช่วงที่ตลาดปั่นป่วน แต่ในทางกลับกัน กลยุทธ์ดังกล่าวต้องการการเพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อยเพื่อกลับคืนสู่ระดับเดิม ซึ่งผลกระทบนี้จะค่อยๆ ให้ผลพอกพูนเมื่อเวลาผ่านไป

ตลาดเกิดใหม่และตลาดเอเชียมักจะมีความผันผวนสูงกว่าตลาดพัฒนาแล้ว ดูรูปที่ 2 โดยในช่วงสิบปีที่ผ่านมา ทั้ง EM และเอเชียต่างประสบกับการแกว่งตัวจากจุดสูงสุดสู่จุดต่ำสุด (drawdowns) ที่รุนแรงกว่าสหรัฐและยุโรปในช่วงที่มีความผันผวนสูง ขณะที่ระยะเวลาในการฟื้นตัวจากจุดต่ำสุดเหล่านี้ก็มีความสำคัญพอๆ กัน ข้อมูลระบุว่าในช่วงเวลาเดียวกัน ตลาดเอเชียใช้ระยะเวลาโดยเฉลี่ย 14 วันในการฟื้นตัวหลังจากเกิดแรงเทขาย เมื่อเทียบกับ 4 วันสำหรับตลาดสหรัฐและ 8 วันสำหรับตลาดยุโรป3 การที่เอเชียมีความเสี่ยงในการเผชิญกับภาวะ drawdowns ที่เพิ่มขึ้นและใช้เวลานานขึ้นสำหรับการฟื้นตัวนั้น กลยุทธ์ความผันผวนต่ำในเอเชียจึงดูน่าสนใจเป็นพิเศษในฐานะกลยุทธ์การลงทุนที่จะช่วยให้ผู้ลงทุนสามารถเดินฝ่าภาวะความปั่นป่วนของตลาดได้ดีขึ้นและมีสถานะลงทุนอยู่ต่อไปได้ในระยะยาว

รูปที่ 2 : ตลาดเอเชียเผชิญกับสภาวะ drawdowns ที่รุนแรงกว่า

ในอีกด้านหนึ่ง COVID ได้สร้างรอยแผลทางเศรษฐกิจไว้ให้เอเชีย แม้ภูมิภาคถูกคาดการณ์ว่าจะยังคงเติบโต 5.2% ในปี 2022 และ 5.3% ในปี 2023⁴ เนื่องจากอุปสงค์ภายในประเทศและการส่งออกที่แข็งแกร่งอย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม การฟื้นตัวจะไม่เกิดขึ้นอย่างเท่าเทียมทั่วภูมิภาคเนื่องจากสภาพเศรษฐกิจที่มีลักษณะแตกต่างกัน เศรษฐกิจเอเชียจะยังคงพัฒนาและเข้าสู่ระดับการเติบโตเต็มที่ ขณะเดียวกัน ก็จะเผชิญการปรับสมดุลทางเศรษฐกิจอยู่เป็นระยะ ซึ่งอาจทำให้เกิดความผันผวนของตลาดได้ กรณีดังกล่าวรวมถึงการที่จีนใช้มาตรการคุมเข้มด้านกฎระเบียบในภาคอสังหาริมทรัพย์และภาคส่วนอื่นๆ ในปี 2021 ดังนั้น ผู้ลงทุนที่ต้องการเปิดรับความเสี่ยงสู่หุ้นเอเชียในภาพที่ใหญ่กว่าก็สามารถพิจารณาเสริมพอร์ตการลงทุนของตนด้วยกลยุทธ์ความผันผวนต่ำในเอเชีย

ความกังวลเกี่ยวกับดอกเบี้ยที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในสหรัฐได้ส่งผลกระทบต่อหุ้นเอเชียในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา โดยวิธีที่จะทำให้อัตราเงินเฟ้อของสหรัฐผ่อนคลายลงนั้น ธนาคารกลางสหรัฐ (เฟด) ระบุว่าอาจต้องขึ้นอัตราดอกเบี้ยในขนาดที่มากกว่าที่เคยคาดการณ์ ซึ่งไม่น่าแปลกใจที่ผู้ลงทุนจะมีความกังวลต่อแรงกดดันที่ฉุดการเติบโตทางเศรษฐกิจจากอัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้น

ครั้งสุดท้ายที่เฟดแสดงจุดยืนว่าจะปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยอีกมากก็คือระหว่างวันที่ 30 มิถุนายน 2004 ถึง 29 มิถุนายน 2006 โดยในช่วงเวลาดังกล่าวมีการปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ย 425 basis points นั่นคือจาก 1% เป็น 5.25% และในช่วงเวลาเดียวกันนั้น MSCI Asia ex Japan Minimum Vol Index ก็ยังคงให้ผลตอบแทนที่ 26% ดูรูปที่ 3

รูปที่ 3 : กลยุทธ์ผันผวนต่ำทำผลงานได้ดีในช่วงการปรับขึ้นดอกเบี้ยที่ผ่านมา

หุ้นที่มีความผันผวนต่ำนั้นมักพบในกลุ่มอุตสาหกรรมที่มีลักษณะ defensive และโดยทั่วไปแล้วมักจะเป็นบริษัทที่เติบโตเต็มที่ มีผลประกอบการมั่นคง กระแสเงินสดที่คาดการณ์ได้ และเงินปันผลสูง บริษัทที่จ่ายเงินปันผลนั้นถือเป็นเกราะป้องกันภายใต้สภาพแวดล้อมที่มีแรงกดดันเงินเฟ้อ ด้วยการส่งมอบผลตอบแทนจากทุนคืนในทันทีและเป็นการยืนยันความสามารถในการสร้างกระแสเงินสดของบริษัท

รายได้จากเงินปันผลยังเป็นปัจจัยขับเคลื่อนระยะยาวของผลตอบแทนจากหุ้นในเอเชีย ยิ่งไปกว่านั้น บริษัทในเอเชีย ไม่รวมญี่ปุ่น มีอัตราส่วนกระแสเงินสดอิสระรวมที่ครอบคลุมภาระหนี้สิน (aggregate free cashflow cover ratio) ในระดับสูงที่สุด ซึ่งเป็นการบ่งชี้ว่าเงินปันผลนั้นได้รับแรงสนับสนุนที่มากพอจากงบดุลที่แข็งแกร่ง ดูรูปที่ 4

รูปที่ 4 : อัตราส่วนกระแสเงินสดอิสระครอบคลุมภาระหนี้ของบริษัทในเอเชีย ไม่รวมญี่ปุ่น อยู่สูงกว่า 1 เท่านับตั้งแต่ปี 2013

หุ้นในเอเชียแปซิฟิก ไม่รวมญี่ปุ่น ที่ให้อัตราผลตอบแทนจากเงินปันผลสูงกว่า 3% นั้น มีจำนวนมากกว่าถึงเกือบสองเท่าเมื่อเทียบกับหุ้นยุโรป และมากกว่า 3 เท่าเมื่อเทียบกับหุ้นสหรัฐ5 ซึ่งการเลือกหุ้นด้วยความระมัดระวังในหุ้นที่มีคุณภาพดี มีความผันผวนต่ำและจ่ายเงินปันผล จะช่วยให้รับมือกับอัตราเงินเฟ้อที่สูงขึ้นได้

ในขณะที่ประโยชน์จากกลยุทธ์ความผันผวนต่ำนั้นเห็นได้ชัดเจน แต่ข้อเสียเปรียบหลักก็คือกลยุทธ์นี้มักมีความล่าช้าเมื่อตลาดปรับตัวขึ้นอย่างรวดเร็ว ดังเช่นในสถานการณ์ COVID ซึ่งทำให้เห็นว่าการพึ่งพาแนวทางที่ประกอบด้วยปัจจัยเดียวอย่าง “ความผันผวนต่ำ” นั้น อาจไม่ได้ผลเสมอไปในการบรรลุเป้าหมาย drawdown ที่ต่ำกว่าแต่มีส่วนร่วมในตลาดในภาพกว้างกว่าซึ่งผู้ลงทุนจำนวนมากต้องการ

นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมควรใช้แนวทางที่คำนึงถึงการครอบคลุมหุ้นในจำนวนมาก แทนที่จะไปมุ่งเน้นแต่หุ้นที่มีลักษณะเฉพาะจากความผันผวนต่ำ ดังนั้น พอร์ตการลงทุนที่เกิดขึ้นจากแนวทางนี้จะได้รับประโยชน์จากโอกาสที่มากขึ้นในการเพิ่มค่าอัลฟ่า ผ่านหุ้นที่มีลักษณะทางพื้นฐานที่น่าสนใจ จากนั้นจึงใช้ประโยชน์จากแนวทางการสร้างพอร์ตการลงทุนขั้นสูงเพื่อให้ได้พอร์ตที่มีความผันผวนต่ำ

กระบวนการดังกล่าวทำให้เกิดการกระจายความเสี่ยงที่ดีระหว่างกลุ่มธุรกิจ ประเทศ อุตสาหกรรม และหุ้นต่างๆ จนได้ผลลัพธ์คือพอร์ตการลงทุนความผันผวนต่ำ ไม่ใช่พอร์ตที่ประกอบด้วยหุ้นผันผวนต่ำ ผู้ลงทุนระยะยาวที่ต้องการยืนหยัดลงทุนในเอเชียอย่างเต็มที่แม้ในช่วงที่มีความผันผวนสูง อาจพิจารณาจัดสรรสินทรัพย์เพิ่มเติมด้วยกลยุทธ์ความผันผวนต่ำเพื่อช่วยในการจัดการความเสี่ยงจากการเกิด drawdown ในช่วงที่ตลาดเผชิญความผันผวน

บทความนี้เป็นบทความที่หกจากซีรีส์ที่มีทั้งหมดแปดบทความซึ่งได้สำรวจกลยุทธ์การลงทุนต่างๆ ที่ผู้ลงทุนสามารถนำไปปรับใช้เพื่อคว้าโอกาสที่กำลังเกิดขึ้นในเอเชีย